In ondertrouw gaan; wat is dat?

Je ziet het wel eens in films. Een stel rijdt langs een kapel in Las Vegas en laat zich (vaak beschonken) spontaan in de echt verbinden door een Elvis Presley look-a-like. Lachen, maar voor ons Nederlanders zou zo'n huwelijk niet geldig zijn als we dit niet twee weken van tevoren hadden aangevraagd bij de gemeente van één van de twee van het bruidspaar. In ondertrouw gaan noemen we dat en daarvoor moet je naar de ambtenaar van de burgerlijke stand. Dat is verplicht, tenminste, dat was het tot 2015.

Vanaf dat moment was het bezoekje aan de ambtenaar - het "in ondertrouw" gaan niet meer een wettelijke vereiste om te mogen trouwen. Dat betekent niet dat je je huwelijk niet meer hoeft aan te kondigen. Het is nog steeds nodig om minimaal twee weken voor de bruiloft de gemeente in te lichten. Al hoef je daar nu niet meer voor naar de ambtenaar van de burgerlijke stand, maar kun je dit gewoon online doen. Wel zo makkelijk. We noemen dit de huwelijksaangifte of de melding van voorgenomen huwelijk. In België is het wel nog steeds verplicht om in ondertrouw te gaan voordat je kunt genieten van jullie bruiloft. Wat is ondertrouw gaan eigenlijk? En waarom werd daar vroeger zoveel meer waarde aan gehecht dan nu?

Ondertrouw is het aangeven bij de gemeente van het voornemen om te trouwen. Hoelang van tevoren je in ondertrouw moet gaan staat niet zwart op wit ergens beschreven en mag je in principe dus zelf bepalen, maar er zijn wel wat restricties. Als we het het "Nederlands Burgerlijk Wetboek" erop naslaan zien we in artikel 46 van Boek 1 dat je het maximaal een jaar van tevoren kunt aanvragen. Artikel 62 zegt dat er minimaal veertien dagen moet zitten tussen het in ondertrouw gaan en de daadwerkelijke bruiloft.

Om in de ondertrouw te kunnen gaan, moest je voor het burgerlijk huwelijk tot 2015 naar de ambtenaar van de burgerlijke stand in de woonplaats van de bruid of de bruidegom. Je mocht zelf kiezen bij wie. Trouwde je voor de katholieke kerk dan kwam voor het in ondertrouw de parochiepriester bij de bruid in huis voor een pastoraal gesprek.

Maar wat is nou eigenlijk de reden dat mensen in ondertrouw gingen? En waarom moet het zo ver van tevoren worden aangevraagd? Het antwoord is vrij simpel, en helemaal niet zo romantisch. De periode van ondertrouw wordt gebruikt om te kijken of de bruid en bruidegom aan alle wettelijke en kerkelijk eisen voldoet om te mogen trouwen. Zo wordt er bijvoorbeeld nagegaan of mensen niet nog steeds met iemand anders getrouwd zijn. Of ze wel de wettelijke leeftijd hebben om te trouwen, of de verblijfsvergunning geregeld is als je trouwt met iemand uit het buitenland en of jullie geen directe familie van elkaar zijn. Wordt er niet aan deze regels voldaan dan gaat het huwelijk niet door.

Het verplicht in ondertrouw gaan is iets wat in de 16e eeuw is ingevoerd (vanaf dan wordt het huwelijk ook drie keer omgeroepen, een traditie die in de loop der jaren ook weer verdween). Ondertrouw is dus werkelijk een eeuwenoude traditie en regel om te mogen trouwen. Onze vaders en moeders deden het, hun vaders en moeders gingen ook in ondertrouw en de grootouders van de grootouders kenden het fenomeen ook. Toch was het in ondertrouw gaan voor jouw grootouders een heel andere ervaring dan voor jou. Want net als met alle regels en tradities verandert er nog wel eens wat.

Het in ondertrouw is inmiddels niet verplicht meer in Nederland maar dat betekent dus niet dat je zomaar kunt trouwen. Je moet je huwelijk nog steeds aankondigen bij de gemeente maar dit kan nu gewoon via het internet. Dat scheelt tijd. Tegenwoordig is het aangeven van je voornemen om te trouwen dus meer een formaliteit om ervoor te zorgen dat je legaal in het huwelijksbootje mag treden. Dat lag vroeger wel anders. Tot niet zo lang geleden werd er namelijk veel meer waarde gehecht aan de tijd voor de bruiloft. Met het in ondertrouw gaan werd toen namelijk het begin van de bruidsdagen ingeluid. Het was een moment van grote betekenis.

Vanaf de aankondiging van het voorgenomen huwelijk konden gasten hun cadeau's aan het bruidspaar sturen. Tot eind jaren 80 werd er op het gemeentehuis het voorgenomen huwelijk aangeplakt, zodat iedereen kon zien dat het stel van plan was om te trouwen. Mensen konden hierdoor ook bezwaar aantekenen tegen het huwelijk. De aanstaande bruid zocht speciaal voor deze dag een nieuwe jurk uit en de aanstaande bruidegom kleedde zich ook feestelijk aan. Bovendien was je de dag dat je in ondertrouw ging vrij, vierde je feest en werden er bitterkoekjes uitgedeeld. Bitterkoekjes? Yes, want een huwelijk is zoet, maar soms ook best bitter. Het aangeven van een voorgenomen huwelijk is dan misschien wel een stuk makkelijker geworden in Nederland, maar romantischer? Niet echt. Hoewel, het is natuurlijk ook een beetje wat je er zelf van maakt.

Ook als jullie een geregistreerd partnerschap aangaan moeten jullie eerst aangifte doen bij de ambtenaar van de burgerlijke stand van jullie voornemen. Dit doe je in de gemeente waar jij of je partner woont. Eigenlijk gelden bij een geregistreerd partnerschap dezelfde regels als bij de aanvraag om te mogen trouwen. Ook deze aanvraag moet minimaal twee weken voor de plechtigheid gedaan worden en er zijn minimaal twee en maximaal vier getuigen van meerderjarige leeftijd verplicht.

Het is zover. Jij of je partner heeft ja gezegd op de grote vraag. Jullie gaan trouwen! Gefeliciteerd! Zodra de huwelijksdatum bekend is en het is minder dan een jaar voor die datum kun je jullie huwelijk gaan aanmelden bij de gemeente. Dit moet de gemeente zijn waar jij of je partner woont. Jullie mogen zelf kiezen. De aangifte kun je online doen door bij de gemeente in te loggen met je DigiD. Dat maakt dat het een stuk sneller en makkelijker gaat om je voorgenomen huwelijk aan te kondigen dan vroeger. Het is natuurlijk wel een belangrijk moment, je moet dus goed opletten en de informatie goed doorlezen op de website waar je de aangifte doet. Een goede voorbereiding is het halve werk. Zo voorkomen je panieksituaties tijdens het invullen van de formulieren omdat je ineens op zoek moet naar gegevens die je niet bij de hand hebt. Zorg daarom dat je de volgende zaken bij de hand hebt voordat je begint:

1. Identiteitsbewijs van jullie allebei
2. Kopie van identiteitsbewijs van de getuigen (minstens 2, maximaal 4) - Vaak zijn ook de adresgegevens nodig
3. Een bevestiging van de trouwlocatie
4. Datum en tijdstip van jullie huwelijk

Verder is het heel belangrijk dat jullie al weten wie welke naam gaat dragen. Dit moet je namelijk ook al aangeven bij de gemeente. Verder moeten jullie invullen of je in gemeenschap van goederen of onder huwelijkse voorwaarden trouwt. Zolang je al deze gegevens bij de hand hebt en je voornemen om te trouwen meer dan twee weken voor de trouwdatum aangeeft zit je goed. Is het langer dan een jaar geleden dat je de gegevens hebt ingevuld dan zul je dit opnieuw moeten doen.

Ga je trouwen in het buitenland en/of met een buitenlandse partner dan kan het zijn dat je met andere regels rekening moet houden. De regels voor ondertrouw zijn namelijk niet in elk land hetzelfde. Zeker als je trouwt in een land buiten de EU kunnen de regels afwijken van wat je in Nederland gewend bent. Het is dus belangrijk om te kijken welke regels er gelden in het land waar jullie willen gaan trouwen. Als je niet aan de lokale regels voldoet, kan het zo zijn dat je huwelijk of geregistreerd partnerschap niet rechtsgeldig wordt verklaard. Je bent dan dus niet officieel getrouwd. Het legaliseren van een huwelijk gebeurt vaak eerst door het land waar je trouwt, en na je trouwdag moet je ervoor zorgen dat je huwelijk ook in Nederland gelegaliseerd wordt.

Het Apostilleverdrag is in het leven geroepen om de legalisatie van buitenlandse openbare akten af te schaffen. In plaats van een tijdrovende gang van zaken is een simpele formaliteit voldoende om een akte legaal te maken in eigen land. Als het land waar jullie gaan trouwen is aangesloten bij het Apostilleverdrag (legalisatieverdrag) dan is een apostillestempel van dat land voldoende om jullie huwelijk voor de Nederlandse wet legaal te maken. Kijk hier om te kijken welke landen bij dit verdrag aangesloten zijn. Om je huwelijk officieel rechtsgeldig te maken in Nederland moet je na je de plechtigheid naar de gemeentelijke basisadministratie, ook wel GBA genoemd om je huwelijksakte in te laten schrijven.

Het beste kun je dit daarnaast ook even laten doen bij de afdeling Landelijke Taken in Den Haag. Daarvoor hoef je er niet naartoe te reizen, dit kan gewoon per post. Het fijne hieraan is dat je jouw akte daarna altijd op kunt vragen.

In principe wordt een huwelijk in alle EU landen erkent maar dit geldt (helaas) niet voor huwelijken met partners van hetzelfde geslacht, dit is bijvoorbeeld in Italië het geval waar een geregistreerd partnerschap dan wel weer wordt erkend als het gaat om twee partners van hetzelfde geslacht. Houdt hier dus extra rekening mee als je jezelf laat informeren.

Als je als Nederlander of Belg trouwt moet je jouw huwelijk dus van tevoren kenbaar maken aan de ambtenaar van de burgerlijke stand. Maar wat kost dat nou eigenlijk? Aan de ene kant niks, aan de andere kant meer dan je denkt. Je betaalt namelijk voor de feitelijke inschrijving van je voornemen om te trouwen geen geld. Maar er zijn wel een heleboel documenten die je verplicht moet inleveren. Zo kost het bijvoorbeeld geld om een kopie van je geboorteakte aan te vragen.

Natuurlijk is het fijn dat je tegenwoordig geen afspraak meer hoeft te maken met de ambtenaar van de burgerlijke stand om je voornemen om te trouwen kenbaar te maken. Het is supermakkelijk om het online te doen. Maar ook een tikkie minder romantisch natuurlijk. Het is en blijft een belangrijk moment in jullie leven en het is dan ook helemaal niet gek als je dat wilt vieren. Bedenk wel goed dat op het moment dat jullie nieuwe kleren gaan kopen, een drankje gaan doen met de ouders of flink uit eten gaan dit allemaal geld kost. Hoeveel, dat ligt natuurlijk helemaal aan jezelf.

Het feit dat je online kunt inloggen met je DigiD en op die manier je voornemen om te trouwen kunt aangeven bij de burgerlijke stand maakt het "in ondertrouw" gaan tegenwoordig makkelijker dan ooit. Maar dat betekent niet dat de beslissing om te trouwen makkelijk gemaakt moet worden. Trouwen betekent natuurlijk dat je besluit om voor altijd bij elkaar te blijven, tot de dood jullie scheidt. En dat is geen beslissing waar je luchtig over moet denken.

Als jullie zeker zijn van jullie liefde voor elkaar en samen besloten hebben in het huwelijk te treden is het ook belangrijk dat jullie ervoor zorgen dat het huwelijk rechtsgeldig is. Daarvoor moet je verschillende stappen nemen en zorgen dat jullie documentatie op orde is. Als je gaat trouwen in het buitenland of met iemand uit het buitenland is er nog meer om uit te zoeken. Neem er rustig de tijd voor om alle informatie goed uit te pluizen. Bel eventueel even met je gemeente als je er niet helemaal uitkomt en als je in het buitenland trouwt is het altijd een slim idee om te informeren bij het consulaat om erachter te komen welke regels er precies gelden.

Een goede voorbereiding is het halve werk en het scheelt een hoop stress als je ervoor zorgt dat voordat je gaat trouwen of een geregistreerd partnerschap aangaat alles in kannen en kruiken is, zodat niets jullie leven samen meer in de weg staat. Veel geluk!